AUGUSTUS 2017
Vanaf begin augustus zijn er elke nacht veel vallende sterren te zien.
Op 11, 12 en 13 augustus kan je er elk uur zelfs wel enkele tientallen tellen.
De meteorenregen Perseïden is dan op zijn hoogtepunt en deze vallende sterren worden Perseïden genoemd omdat het lijkt of ze vanuit het sterrenbeeld Perseus afkomstig zijn.
21 Augustus is het nieuwe maan en de maan staat dan precies tussen de zon en de aarde in. In de Verenigde Staten is er zelfs een totale zonsverduistering te zien.
Op 29 augustus staat de halve maan (eerste kwartier) vlak bij de planeet Saturnus en de heldere ster Antares van het sterrenbeeld Schorpioen.
SEPTEMBER 2017
Op 6 september is het weer volle maan, de maan staat dan in het sterrenbeeld Waterman.
Tijdens de hele maand september is de Melkweg op zijn best te zien, hij staat al aan het begin van de avond hoog aan de hemel.
Vanaf ongeveer 14 september komt de maan pas na middernacht op en de laatste twee weken van september zijn daarom de beste periode van het hele jaar om van de Melkweg te genieten.
De astronomische herfst (equinox) begint dit jaar op 22 september. De zon staat vandaag recht boven de evenaar en dag en nacht duren overal op aarde even lang.
Op 26 september staat de maan ‘ s avonds vlak bij de planeet Saturnus die als een heldere ster zichtbaar is.
OKTOBER 2017
De volle maan van 5 oktober is een speciale volle maan.
Hij wordt ook wel Oogstmaan of Boerenmaan genoemd omdat hij de boeren een week lang bij schijnt bij het binnenhalen van de oogst.
Normaal gedurende het jaar komt de maan elke dag ongeveer 50 minuten later op maar in de vroege herfst komt de Oogstmaan (Harvest Moon) een week lang elke dag op hetzelfde tijdstip op.
Op 21 en 22 oktober zijn er weer veel vallende sterren te zien; de meteorenregen van de Orioniden is dan op z’n hoogtepunt.
Het sterrenbeeld Orion komt echter pas na middernacht boven de horizon te staan en de meeste vallende sterren zie je daarom na middernacht.
In de nacht van zaterdag 28 op zondag 29 oktober gaat de wintertijd weer in.
Om 03 uur wordt de klok een uur terug gezet.
Tijdens deze nacht wordt ook de Nacht van de Nacht gevierd.
Overal in het land zijn er activiteiten die met de nachthemel te maken hebben.
Op Terschelling gaat in het dorp Oosterend ’s avonds zelfs de straatverlichting uit en je kan dan genieten van een eeuwenoud authentiek dorpsgevoel onder een schitterende sterrenhemel.
NOVEMBER 2017
Op 4 november is het volle maan en net als in oktober heeft ook deze volle maan van oudsher een speciale naam: het is de Jagersmaan.
Op 4 en 5 november is de meteorenregen van de Tauriden op zijn hoogtepunt.
De volle maan staat dan hoog aan de hemel dus je ziet er niet zo veel van. Maar niet getreurd: ook in de weken voor en na 4 en 5 november zijn er al veel vallende sterren zichtbaar.
De Tauriden vallen op omdat ze helder en langzaam langs de hemel bewegen. Vaak zijn ze ook duidelijk geel, oranje of zelfs rood van kleur.
In november zijn de Pleiaden ook goed zichtbaar, ze staan aan het begin van de avond in het oosten boven de horizon.
De Pleiaden worden ook wel het Zevengesternte genoemd en het is een open sterrenhoop van jonge sterren die allemaal tegelijk zijn geboren.
Met een verrekijker kan je zelfs enkele tientallen sterren dicht bij elkaar zien staan.
Op 23 november staat de jonge maansikkel dicht bij de planeet Saturnus die als een heldere ster zichtbaar is.
DECEMBER 2017
Op 3 december is het volle maan en dit is een zogeheten supermaan.
De maan staat dan wat dichter bij de aarde dan gewoonlijk en daarom is hij ook wat groter en helderder dan anders.
13 en 14 december is een hoogtepunt van het jaar, er zijn dan bijzonder veel vallende sterren te zien: de Geminiden meteorenregen is dan actief.
De lichtflitsen aan de hemel worden veroorzaakt door gruis zo groot als kiezelstenen die onze dampkring inschieten en verbranden.
Deze kiezels zijn afkomstig van de planetoïde Phaeton die eens in de anderhalf jaar om de zon draait.
Dit jaar hebben we geen last van storend maanlicht en je ziet met gemak enkele tientallen vallende sterren per uur.
Op 21 december begint de winter (solstice) en de zon bereikt dan zijn laagste punt aan de hemel.
Ook zijn er die avond en nacht wat meer vallende sterren te zien dan anders.
Ze lijken uit het sterrenbeeld Kleine Beer (Ursa Minor) te komen en worden daarom de Ursiden genoemd.
En als afsluiting van het jaar wordt op de avond van 29 december in het dorp Oosterend de traditionele lichtjestocht voor kinderen gehouden.
JANUARI 2018
Op donderdag 2 januari staat de volle maan in het sterrenbeeld Tweelingen en het is een zogeheten supermaan. De maan staat dan wat dichter bij de aarde en daarom ziet hij er groter uit dan anders en is ook helderder dan gewoonlijk.
Op 3 en 4 januari zijn er de hele avond en nacht vallende sterren (meteoren) te zien. Ze lijken uit het sterrenbeeld Ossenhoeder (Boötes) te komen en worden daarom Boötiden genoemd. Het is wel net na volle maan en daardoor zullen alleen de helderste meteoren goed zichtbaar zijn.
Op 11 januari staat de de oude maansikkel vlak bij de planeten Jupiter en Mars aan de vroege ochtendhemel. Rond half acht ’s ochtends is het nog donker genoeg om van deze unieke samenstand aan de hemel te genieten.
Op woensdag 17 januari is het nieuwe maan en in het weekend daarna verschijnt de jonge maansikkel weer aan de westelijke avondhemel.
Woensdag 31 januari is er alweer een volle supermaan te zien, de maan staat nu in het sterrenbeeld Kreeft.
Omdat dit de tweede volle maan in een maand tijd is, wordt zo’n volle maan van oudsher ook wel een blauwe maan genoemd.
Het is dus een blauwe supermaan en de naam blauw komt waarschijnlijk doordat zo’n tweede volle maan in oude kalenders voor de duidelijkheid met blauwe drukinkt werd vermeld.
In Australië en delen van de Verenigde Staten en Azië is er vandaag zelfs een maansverduistering te zien, bij ons staat de maan dan onder de horizon.
FEBRUARI 2018
Op woensdag 7 februari staat de maan in het laatste kwartier en is dan voor de helft verlicht.
Hij komt pas laat na middernacht op en staat op 8 februari aan de hemel schijnbaar tussen de planeten Jupiter en Mars in.
Op donderdag 15 februari is het nieuwe maan en de dagen ervoor en erna heb je in het geheel geen last van storend maanlicht bij het sterrenkijken.
Je kan er dan bijvoorbeeld eens op letten hoe gedurende de avond de Melkweg steeds lager aan de hemel komt te staan.
In de loop van de nacht staat de Melkweg zelfs evenwijdig aan de noordelijke horizon, laag boven de Noordzee.
Vanaf zondag 18 februari is de jonge maansikkel een mooi gezicht om naar te kijken aan de westelijke avondhemel.
Als je goed kijkt, zie je dat het donkere deel van de maan ook zichtbaar is.
Dit verschijnsel wordt asgrauw schijnsel genoemd en het wordt veroorzaakt doordat vanaf de maan gezien er een “volle aarde” boven de horizon staat.
MAART 2018
Op vrijdag 2 maart staat de volle maan in het sterrenbeeld Leeuw en in de nachten daarna beweegt de afnemende maan in de richting van de sterrenbeelden Weegschaal, Schorpioen en Boogschutter.
Op woensdag 7 maart staat de maan vlak bij de heldere planeet Jupiter en op 10 maart staat de maan vlak bij de planeten Mars en Saturnus.
Rond 15 maart is de planeet Mercurius een paar avonden lang zichtbaar aan de westelijke avondhemel als een helder schijnende geel-roze ster.
Mercurius staat dan ongeveer achttien booggraden van de zon verwijderd en met een goed heldere hemel kan je hem laag boven de westelijke horizon zien, ongeveer een uur nadat de zon is ondergegaan.
Op zaterdag 17 maart is het nieuwe maan en dit weekend is een prima keuze om een sterrenweekend te plannen.
Op 20 maart begint de astronomische lente en op zondag 25 maart begint ook weer de zomertijd.
Om twee uur ’s nachts wordt dan de klok een uur vooruit gezet waardoor het ’s avonds een uur langer licht blijft.
En daardoor bereikt de zon in de zomer ook pas na één uur ’s middags het hoogste punt aan de hemel.
Op zaterdag 31 maart is de maan weer vol en staat dan in het sterrenbeeld Stier. En omdat dit alweer de tweede maan in dezelfde kalendermaand is, wordt ook deze volle maan een blauwe maan genoemd.
APRIL 2018
Begin april wordt de planeet Venus aan de westelijke avondhemel zichtbaar als een felle ster die in de buurt staat van de plek waar de zon even daarvoor is ondergegaan.
Venus blijft de komende maanden goed zichtbaar aan de avondhemel en komt ook steeds hoger aan de hemel te staan.
Aan het eind van de nacht worden de planeten Jupiter, Mars en Saturnus zichtbaar aan de oostelijke hemel.
Op 3 en 4 april staat de maan bij Jupiter en op 7 en 8 april staat de oude maansikkel bij Mars en Saturnus.
Op maandag 16 april is het nieuwe maan en de maan is dan onzichtbaar omdat hij tussen de aarde en de zon in staat.
De week voor en na nieuwe maan zijn altijd favoriet bij sterrenkijkers en astrofotografen omdat je dan heel goed zwakke sterren aan de hemel kunt zien zonder dat het licht van de maan daarbij stoort.
Rond 22 en 23 april is de meteorenregen van de Lyriden actief.
Er zijn dan ’s nachts veel vallende sterren te zien die uit het sterrenbeeld Lier (Lyra) afkomstig lijken te zijn.
Deze lichtflitsen aan de hemel worden veroorzaakt door kometengruis zo groot als kiezelstenen die onze dampkring inschieten en verbranden.
De kiezels zijn afkomstig van de komeet Thatcher die eenmaal in de 415 jaar om de zon draait.
Op maandag 30 april is het volle maan en de maan staat dan vlak naast de heldere planeet Jupiter in het sterrenbeeld Weegschaal.
MEI 2018
In deze maand is de planeet Jupiter de hele avond en nacht zichtbaar en staat in het sterrenbeeld Weegschaal.
Jupiter staat nu “in oppositie met de zon” en dat betekent dat hij vanaf de aarde gezien, recht tegenover de zon staat.
Jupiter is nu op zijn helderst en met een goede verrekijker kan je zelfs de vier grootste manen rondom deze reuzenplaneet herkennen.
Aan het begin van de avond is de heldere planeet Venus nog zichtbaar aan de westelijke avondhemel en gedurende deze maand komt Venus steeds dichter bij de zon te staan tot hij in de avondschemering verdwijnt.
Op dinsdag 15 mei is het nieuwe maan en het weekend ervoor en erna zijn perfect om de hele nacht van de sterrenhemel te genieten.
In de nanacht wordt ook de Melkweg weer goed zichtbaar aan de oostelijke hemel.
En op dinsdag 29 mei is het volle maan en onze natuurlijke satelliet staat dan in het sterrenbeeld Schorpioen.
JUNI 2018
In deze maand gaat de avondschemering geleidelijk over in de ochtendschemering en daarom blijft het ook rond middernacht nog een beetje licht.
Vanaf het Noordzeestrand kan je nu prachtig zien hoe de middernachtzon langzaam onder de noordelijke horizon van de westelijke avondhemel naar de oostelijke ochtendhemel schuift.
Vanaf het midden van de maand is er kans op het waarnemen van de sprookjesachtig mooie lichtende nachtwolken die dan heel hoog boven Scandinavië door de middernachtzon worden verlicht.
Op woensdag 13 juni is het nieuwe maan en op 21 juni is het om zeven minuten over twaalf tijd voor de zonnewende.
Die dag bereikt de zon het hoogste punt aan de hemel en dat is dan ook het begin van de astronomische zomer.
Op woensdag 27 juni staat de geringde planeet Saturnus in oppositie met de zon en is dan de hele nacht zichtbaar, laag boven de horizon in het sterrenbeeld Schutter.
En een dag later staat de volle maan vlak naast Saturnus.
DarkSkyTerschelling 